شب یلدا را همگان بلندترین شب سال می دانیم، شبی عزیز و گرامی که تا پاسی از شب ما را دور هم جمع کرده و صدای خنده و شادی هایمان را در تمامی ساختمان پخش می کند و تنقلات شب یلدا مزین بخش این شب می باشد. این شب بلند ترین شب سال در نیم کره شمالی می باشد که به زمان بین غروب آفتاب روز سی ام آذرماه (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در یکم دی ماه (نخستین روز زمستان) گفته می شود.
کلمه یلدا به معنای تولد و زایش می باشد، ایرانی ها با این اعتقاد که فردای شب یلدا با طلوع خورشید، روزها بلند تر می شوند و تابش خورشید افزایش می یابد، شب آخر پاییز و شروع زمستان را شب تولد مهر و یا تولد خورشید می دانند و به همین خاطر برای آن جشن بزرگی برگزار می کنند.
تاریخچه شب یلدا:
شب یلدا یا به گویشی دیگر همان شب چله، از دیرینه ترین جشن های ما ایران زمینی ها می باشد که مارا آماده می کند تا به استقبال فصل زمستان، فصلی پوشیده از کلاف سفیدی برویم. در این شب به یاد ماندنی همه حال و هوای عجیبی داریم، به گونه ای که انگار همان یک دقیقه اضافه، ساعت های اضافه تری را برایمان به همراه دارد! همان یک دقیقه خاص که تمامی افراد را مجبور می کند از شدت شوق و ذوق زیاد ساعت ها بیدار مانده و دور هم خوش بگذرانند.
تنقلات شب یلدا:
شب یلدا به دلیل اینکه همگان را دور هم جمع می کند و به نوعی آیینی است که موجب صله رحم شده و از طرفی باعث می شود در این دورهمی های خانوادگی و یا دوستانه اگر دلخوری و ناراحتی بین افراد در گذشته به وجود آمده است به یمن این شب گرانقدر برطرف شود.
یکی از خوبی های این شب پر انرژی، میز تزئین شده از خوراکی های خوشمزه و متنوع است، خوراکی هایی که شامل تنقلات شب یلدا، آجیل شب یلدا، آجیل مغز های مخلوط متنوع، آجیل شیرین، انوع تخمه ها، خرمالو خشک، انار و هندوانه می شود که پرطرفدار ترین هستند، به خصوص آجیل مغز مخصوص که مورد پسند همگان می باشد.
تصور کنید درست وسط آن میز جذاب و خوشمزه که تزئین شده است یک ظرف بزرگ آجیل مخلوط گذاشته شده باشد، ظرفی که از شدت تنوع و رنگ و لعابش مقاومت دربرابرش سخت شده است! امان از آجیل های شب چله که ما را بی تاب و بی طاقت کرده و به سمت خود فرا میخوانند تا هرچه زودتر پیاله ای لبالب از مغز های خوشمزه را برای خود جداکنیم و با لذت دانه دانه نوش جان کنیم! تصور این اتفاق هم لذت بخش و آرامش بخش دهنده است چه برسد به این موضوع که واقعا آن تنقلات خوشمزه را میل کنیم .
شب چله آداب و رسوم خاص خودش را از گذشته تا به حال دارد که تا این لحظه آداب و رسوم ها تغییرات آنچنانی نداشته اند.
یکی از فلسفه های شب یلدا این بوده است که در زمان های بسیار قدیم افراد به دور آتش جمع می شده اند اما درسال های بعد دورهم جمع شدن افراد از دور آتش به دور کرسی رسید و در حال حاضر این دورهم جمع شدن ها تداعی کننده ی همان گرمای آتش و کرسی می باشد؛ باید به این نکته نیز اشاره کرد که این جمع شدن به دور آتش در گذشته برای آن ها به این منظور بوده است که با این کار می توانند تیرگی ها و نیروهای اهریمن را از بین ببرند، یکی دیگر از رسوم جمع شدن به دور یکدیگر و شنیدن قصه از بزرگتر ها، قصه هایی غیرواقعی و کوتاه که معمولا قهرمانانشان دیو و پریان بوده و یا قصه هایی در باب فرهنگ های مختلف و یا حتی شاهنامه خوانی که روایاتی خوشایند برای دیگران به خصوص برای کودکان می باشد.
و در پایان هم یکی از جداناشدنی های این میز دلربا، کتاب حافظ ، کتابی که نمی توان در شب چله به آسانی از کنار آن عبور کرد، حافظی که مارا به طرف خود فرا می خواند تا تفالی به آن زده و فالی برای خود و تمامی افراد حاضر در جمع بگیریم.
یکی دیگر از آیین و رسومات این شب، چله بردن از طرف داماد برای تازه عروسی است که هنوز به خانه خود نرفته است. این سنت از این موضوع نشات گرفته است که افراد اعتقاد دارند تحفه بردن برای عروس در شب چله موجب برکت در زندگی آینده عروس و داماد می شود.
در گذشته برای چله بردن به خانه عروس، خانواده داماد هدایایی از قبیل انوع میوه ها، خشکبار، شیرینی و سرویس طلا یا نقره ای را فراهم می کردند و به تزئینات بسیار در سینی های بزرگ مسی قرار می دادند و سینی ها را قبل از غروب آفتاب همراه با نواختن دف به خانه عروس می بردند، در زمان حال نیز این رسومات پابرجا هستند تنها با این اختلاف که این تحفه ها معمولا داخل سبد و یا ظرف های چوبی تزئین می شود.
در این شب مبارک می توانیم با درست کردن غذاهای ساده و یا دسر های خوشمزه و لذیذ، شبی رویایی تر را برای خود و فامیل و آشنا رقم بزنیم.
به عنوان مثال می توانیم خاگینه خرما که مربوط به شهر زنجان می باشد و یکی از رسومی است که در این شب تهیه می شود را آماده کنید.
برای آماده کردن این غذای آسان احتیاج است کمی حوصله به خرج دهید، در ابتدا مقداری پیاز خلال شده را سرخ کنید تا طلایی شود، پس از طلایی شدن، به آن مقدارکمی زردچوبه، فلفل سیاه، دارچین و نمک اضافه کنید و آن را کنار گذاشته و در همان ماهیتابه مقداری خرما خشک زاهدی که از قبل هسته آنهارا جدا کرده اید، چند دقیقه کوتاه تفت دهید و کنار بگذارید و حالا کشمش پلویی و خلال بادام و پسته را نیز کمی تفت بدهید.
در آخر مواد را به ترتیب روی هم بچینید، ابتدا پیاز، خرما، کشمش و مخلوط آجیل را چیده و درآخر تخم مرغ را روی آن بشکنید و همینطور مقداری نمک و زعفران به آن اضافه کرده و در ماهیتابه را بگذارید تا حدود ده دقیقه بعد غذای شما آماده شود تا در کنار عزیزانتان در این شب زیبا نوش جان کنید.
