برنج یکی از اصلی ترین غذاهای ما ایرانی هاست. در منطقه آسیای شرقی مثل چین و ژاپن هم یکی از محبوب ترین و متدوال ترین غذاهای اصلی محسوب می شود. شاید جالب باشد بدانید که برنج اولین بار در حدود ۸۲۰۰ تا ۱۳۵۰۰ سال پیش در چین رشد کرده و از آنجا به مناطق آسیای شرقی و سپس به آسیای جنوبی گسترش یافته و بعد توسط استعمارگران اروپایی به اروپا و آمریکا راه یافته.

گونه های برنج

بیش از ۱۲۰ هزار گونه  وجود دارد که از میان آنها، تنها ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ تای آن ها توسط اتحاده ی اروپا و سازمان های گمرک برای دریافت عوارض وارداتی تفکیک و طبقه بندی شده.

گونه های عمده ی برنج : گونه ی جاوانی، گونه ی ژاپنی ، گونه هندی و البته ایرانی ست.

برنج ایرانی

نوع ایرانی آن انواع مختلفی دارد که به  طور کلی در چهار گونه ی صدری، طارم، گرد و پرمحصول هستند.

گونه های مرغوب ایرانی عمدتا در شمال کشور کشت می شود و به ترتیب استان های مازنداران، گیلان، گلستان، فارس و خوزستان بیشترین تولید را در کشور دارند. در استان های مازندران و گیلان برنج مرغوب و استان های دیگر برنج پر محصول کاشت می شود.

در منطقه سیروان ایلام نیز یک گونه به اسم عنبرو کشت می شود که هنوز به تولید انبوه نرسیده.

برنج هایی که در منطقه های گرمسیری (جنوب کشور) کشت می شوند با وجود اینکه مانند شمال کشور جزء گونه ی مرغوب محسوب نمی شوند ولی  نسبت به سایر مناطق کشور داری عناصر مغذی (آهن، روی، کلسیم و …) بیشتری هست.

گونه های مختلف برنج چه از لحاظ عطر و مزه و چه از لحاظ شرایط کشت متفاوت اند. در ایران نیز علاوه بر گونه های متفاوت ایرانی، گونه های هندی و پاکستانی هم به علت قیمت ارزان تر و همچنین سهولت در پخت طرفدار دارد. اما اگر بخواهیم آن را از لحاظ اندازه و عطر و طعم دسته بندی کنیم؛ نوع ایرانی آن جزء معطر ترین هاست و نوع هندی و پاکستانی هم جزء دانه بلندها هستند.

برنج در طب سنتی  ایران

به طور کلی برنج سرشار از املاح معدنی، آهن و منگنز و ویتامین های  A – E – B1 – B2 – B5 – B6 است. هر کدام از این ویتامین ها برای  بدن منفعت زیادی را به همراه دارد. در طب سنتی ایران نیز جایگاه ویژه ای دارد. مزاج آن در طب سنتی ایران دقیقا مشخص نیست که سرد است یا گرم یا معتدل؛ فقط در مورد خشک بودن آن، اتفاق نظر دارند. یکی از مهم ترین خواص آن بهبود وضعیت گوارش است. ازآنجایی که حالت جمع کنندگی دارد و یبوست آور است، برای درمان اسهال به ویژه اسهال خونی مفید است. همچنین برای بیماران فشار خون و مبتلایان به زخم معده و روده بسیار موثر و مفید است.

از طرفی آب چلو علاوه بر التیام زخم های گوارشی برای تقویت رشد مو مفید است و برای شفافیت پوست مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین پختن آن در شیر یا همان شیر برنج برای رشد اطفال خوب بوده و باعث افزایش قوای جسمی و جنسی می شود.

اما شاید مفید ترین قسمت آن از نظر تغذیه ای، پوسته ی آن یا همان سبوس برنج باشد؛ چراکه سبوس آن سرشار از ویتامین های B  و E و اسید های چرب ضروری بوده که علاوه بر مزایایی که برای سلامتی دارد باعث تقویت رشد مو و شفافیت پوست می شود. همچنین منبع غذایی شرسار از فیبر است بنابراین به دلیل کالری کم به کاهش وزن کمک می کند.

نحوه ی پخت برنج

یکی از نکات اساسی در خصوص برنج، نحوه ی پخت آن است. پخت آن به طور کلی با دو روش به اصطلاح چلویی یا آبکش و پلویی یا کته انجام می شود. از آنجایی که بیشتر مواد مغذی در آب برنج یا به اصطلاح چلو می باشد، بهتر است که به صورت کته یا پلو پخته شود تا املاح و ویتامین های آن حفظ شوند.

تشخیص کیفیت برنج

با توجه به گونه ای مختلف و تنوع در انتخاب، یکی از مشکلات همیشگی ما تشخیص مرغوبیت آن است، زیراتشخیص کیفیت و خلوص آن در حالت پخته و خام متفاوت است و از طرفی ممکن است یک دست نباشد یعنی برای اینکه به یک نوع نامرغوب عطر بدهند آن را با یک نوع معطر آن مخلوط کنند و یا شکسته و خرد یا کپک زده و آفت زده باشد. اصل امر این است که تشخیص اصالت آن برای خبره ترین کارشناسان هم کار راحتی نیست و بهترین و مطمئن ترین روش آن است که کار را به کاردان سپرد و از فروشنده ها و تولید کننده های معتبر که رضایت مشتری اولین و مهم ترین هدف آنهاست خریداری کرد.