با فرا رسیدن فصل تابستان و ورود میوه‌هایی همچون آلو و زردآلو به بازار، بسیاری از مادران به فکر درست کردن لواشک میفتند. لواشک خانگی یکی از خوراکیهای بسیار خوشمزه و لذیذ است که می‌توان آن را به عنوان یک میان‌وعده سالم نوش جان کرد. طرز تهیه لواشک خانگی یکی از قدیمی‌ترین دستورهای آشپزی ایرانی است که نسل به نسل از مادربزرگ‌ها به مادران رسیده است. این تنقلات خوشمزه تنها با استفاده از میوه رسیده، آب و شکر آماده میشود. باتوجه‌به علاقه اغلب مادران به استفاده از تغذیه سالم شما هم می‌توانید این لواشک را تهیه کنید و به جای لواشک‌های صنعتی و خوراکیهای مضر، به کودکان خود بدهید. ما در این مطلب از خشکبار برادران حسینی علاوه بر آموزش طرز تهیه لواشک خانگی نکات و فوت‌وفن‌های آن را بیان کرده‌ایم با ما همراه باشید.
روش تهیه لواشک خانگی
لواشک خانگی را می‌توان با استفاده از میوه‌های متنوعی همچون سیب، آلو، زردآلو، هلو، کیوی و… تهیه کرد. همچنین می‌توانید چندین میوه را با هم ترکیب کرده و یک لواشک خوشمزه تهیه کنید. مواد لازم و طرز تهیه لواشک خانگی به صورت زیر است:
| مواد لازم | مقدار مورد نیاز |
| میوه دلخواه | ۱ کیلوگرم |
| آب | ۲/۱ پیمانه |
| نمک | ۱ قاشق غذاخوری |
| شکر | ۲ قاشق غذاخوری |
-
مرحله اول
ابتدا میوه موردنظر را بشویید و در یک قابلمه مناسب بریزید. به آن آب و نمک اضافه کرده و اجازه دهید حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه روی حرارت بپزد تا نرم شود.
-
مرحله دوم
بعد از اینکه میوهها نرم شدند، آن‌ها را از روی حرارت بردارید و اجازه دهید از دما بیفتند. سپس یک عدد آبکش روی قابلمه‌ای دیگر قرار داده و میوهها را از آن رد کنید.
-
مرحله سوم
با استفاده از دست میوهها را فشار دهید تا پوست و هسته جدا شود و عصاره آن به درون قابلمه بریزد. همچنین می‌توانید میوه‌های پخته شده را با استفاده از گوشت‌کوب و یا غذاساز نیز پوره کنید.
-
مرحله چهارم
عصاره میوه را به مدت ۳۰ دقیقه روی حرارت قرار دهید و مقدار مناسبی شکر و نمک به آن اضافه کنید. هر چند دقیقه یکبار کف ایجاد شده روی آن را با قاشق جمع کنید.
-
مرحله پنجم
بعد از اینکه عصاره میوه به خوبی غلیظ شد آن را از روی حرارت بردارید و اجازه دهید تا کمی خنک شود.
-
مرحله ششم
کف یک سینی بزرگ را با استفاده از کاغذروغنی یا نایلون بپوشانید و عصاره میوه را روی آن بریزید. عصاره را به خوبی در تمام قسمت‌های سینی پخش کرده و آن را صاف و یکنواخت کنید.
-
مرحله هفتم
می‌توانید لواشک خانگی را با یکی از روش‌های زیر خشک کنید:
خشک کردن زیر نور آفتاب (روش سنتی)
برای این کار ابتدا روی سینی را با استفاده از دستمال توری بپوشانید تا از ورود هر گونه گردوخاک، حشرات و آلودگی به درون لواشک جلوگیری شود؛ سپس سینی را در محیط آفتابی قرار دهید. مدت زمان خشک شدن لواشک بسته به دمای محیط و ضخامت آن متفاوت بوده و از ۲ الی ۴ روز متغیر است.
خشک کردن لواشک در فر
برای این کار یک کاغذ روغنی روی سینی فر پهن کرده و سطح آن را چرب کنید، سپس عصاره میوه را روی آن بریزید. دمای فر را بر روی ۶۰ الی ۸۰ درجه سانتی گراد تنظیم کرده و درب فر را نیمه باز بگذارید. مدت زمان خشک شدن لواشک در فر با توجه به قدرت فر و ضخامت لواشک، از ۴ تا ۸ ساعت متغیر است.
خشک کردن با بخاری یا شوفاژ
این روش خشک کردن مناسب فصل زمستان یا مناطق بدون آفتاب است. برای این کار سینی را روی بخاری و یا کنار آن قرار دهید. تا خشک شدن لواشک به دمای بخاری توجه داشته باشید؛ چرا که دمای بالا سبب میشود لواشک سفت شود و بسوزد.
طرز تهیه چند مدل لواشک پرطرفدار
طرز تهیه لواشک خانگی آلو
- آلو: یک کیلوگرم
- نمک: یک قاشق مرباخوری
- آب: دو لیوان مناسب ترین آلو برای ساخت لواشک
آلوها را شسته و درون قابلمه بریزید. دو لیوان آب به آن اضافه کنید و روی حرارت بگذارید. در ابتدا شعله را زیاد کنید و بعد از اینکه آب جوش آمد حرارت را کم کنید و نمک را اضافه کرده و مدام هم بزنید. به هیچ عنوان در قابلمه را نگذارید، زیرا آلوها سر می‌روند. از آنجایی که باید غلظت آلوها حفظ شود، آب اضافه نکنید. اگر هر چند وقت یکبار آلوها را بهم بزنید، به ته قابلمه نمی‌چسبند. اما لازم نیست مدام این کار را انجام دهید. اگر می‌خواهید لواشک خوبی داشته باشید، ظرفتان را روی حرارت ملایم بگذارید. بعد از یک یا دو ساعت که مخلوط ذکر شده غلیظ شد، قابلمه را از روی حرارت بردارید. بهترین زمان این کار موقعی است که آلوها شکل اولیه خود را از دست داده و وقتی هم می‌زنید، هسته‌ها جدا شده و روان و معلق در قابلمه دیده می‌شوند. اگر آلوی شما زردرنگ است و دوست دارید رنگش قرمز شود، کافی است چند دانه آلوی قرمز، آلبالو یا گیلاس اضافه کنید. یک نکته مهم برای ترش کردن لواشک، به آن افزودنی‌هایی مثل آبلیمو اضافه نکنید. بعد از اینکه ترکیبات کاملا سرد و خنک شد آن را صاف کنید. آلوهای پخته را داخل آبکش یا صافی بریزید و با دست آن را هم بزنید تا به تدریج از صافی رد شده و به کاسه یا لگن زیری بریزد. اگر پوستتان به مواد ترش حساسیت دارد بهتر زمان صاف کردن از دستکش استفاده کنید. این قدر این کار را ادامه دهید تا فقط هسته‌ها و پوست آلوها در آبکش باقی بمانند. حالا مایع لواشک آماده است.
طرز تهیه لواشک زردآلو و گلابی؛ برای شیرین دوست‌ها
اگر لواشک شیرین دوست دارید می‌توانید از زردآلو و گلابی استفاده کنید. برای شیرین تر شدن لواشکتان، می توانید چند گلابی به آن اضافه کنید.
- گلابی: زردآلو: یک کیلوگرم
- گلابی: سه عدد
- نمک: نصف قاشق مرباخوری
- آب: دو لیوان
زردآلوها را بشویید و آن‌ها را کاملا خشک کنید. زردآلوهای خشک را دونیم کرده و هسته آن را جدا کنید. گلابی‌ها را شسته و قاچ کنید. چوب و هسته میانی آن‌ها را خارج کنید و همراه زردآلوها داخل قابلمه بریزید. آب را اضافه کنید. بگذارید به نقطه جوش برسد و حرارت را کم کنید. نمک را فراموش نکنید. به خاطر بافت سفت گلابی این لواشک زمان بیشتری برای پخت نیاز دارد. باید آن را هم بزنید. بعد از گذشت تقریبا سه ساعت وقتی دیگر میوهها قابل شناسایی نبودند، گاز را خاموش کنید. بگذارید مخلوط سرد شود و بعد آن را صاف کنید. پوشیدن دستکش را فراموش نکنید. از آن جایی که احتمال دارد دانه‌های بافت گلابی زیر دندان حس شود، صافی ریزتری انتخاب کنید. به خاطر وجود گلابی مخلوط غلیظ‌تری نسبت به آلو دارید. پس حواستان باشد سینی بزرگ تری انتخاب کنید و لایه نازک‌تری از آن را داخل ظرف پهن کنید.
طرز تهیه لواشک آلبالو، زرشک و انار
ترکیبی از آلبالو، زرشک و انار، یک ترکیب فوق العاده برای ساختن یک لواشک ترش است. برای کسانی که طرفدار لواشک ترش هستند این لواشک بهترین گزینه است. البته باید توجه داشته باشید که این لواشک را با معده خالی مصرف نکنید. تمام این میوه‌های قرمز، منبع مهم آنتی اکسیدان و برای سلامتی بسیار مفید هستند.
- آلبالو: یک کیلوگرم
- زرشک: 250 گرم
- انار: چهار عدد
- نمک: دو قاشق مرباخوری
- گلپر: یک قاشق چایخوری
- آب: چهار لیوان
این لواشک نسبت به سایر لواشک‌ها راحت تر درست میشود ولی از طرفی با توجه به میوه‌های گرانی که دارد مقداری هزینه‌بر است. از آنجایی که جنس و بافت این ترکیب همخوان نیستند بنابراین نسبت به لواشک‌های دیگر طریقه پخت متفاوتی دارد. ابتدا آب انارها را بگیرید و داخل یک قابلمه بریزید. به آب انار نمک و گلپر اضافه کنید و بگذارید روی حرارت کم به جوش بیاید. حرارت را کم کنید و چند ساعتی صبر کنید تا مایع غلیظ شود. وقتی مایع به غلظت رب رسید، زیر آن را خاموش کنید و بگذارید سرد شود. در این فاصله، آلبالوها را شسته و بدون این که هسته گیری کنید داخل قابلمه بریزید. زرشک‌ها را هم شسته و به قابلمه آلبالو اضافه کنید، چون هر دو میوه بافت یکسانی دارند، زمان پختشان شبیه هم است. آب و نمک را فراموش نکنید. با حرارت نیمه اجاق گاز، آن را دو ساعتی بپزید و چندین بار هم بزنید. وقتی شکل آلبالوها از دست رفت و دیگر آلبالو کاملی ندیدید، گاز را خاموش کنید. بعد از سردشدن، آلبالو و زرشک را از صافی رد کنید. ممکن است دانه‌های زرشک حل نشده باشند اما نگران نباشید، خاصیتش را به مخلوط لواشک شما داده است. حالا مخلوط لواشک را از صافی رد کنید. آب انار سفت شده را هم به آن اضافه کنید و خوب هم بزنید. مطمئنا از دیدن رنگ قرمز شفاف و زیبای مخلوط به دست آمده شگفت زده خواهیدشد.
نکات تکمیلی و ترفندهای تهیه لواشک خانگی
بدون شک اغلب افراد برای یکبار هم که شده لواشک خانگی تهیه کرده‌اند، اما ممکن است در مراحل تهیه و نگهداری آن با مشکلاتی مواجه شده باشد. در ادامه شما را با نکات طلایی طرز تهیه لواشک خانگی و نگهداری مناسب آن آشنا خواهیم کرد:
- برای تهیه لواشک خانگی از میوه‌های کپک‌زده استفاده نکنید؛ چرا که تأثیر نامطلوبی در طعم لواشک دارند. مناسب‌ترین میوه برای تهیه لواشک، میوه‌های رسیده با بافت نرم هستند.
- هیچ‌گاه عصاره را به صورت مستقیم روی سینی نریزید و سطح سینی را با استفاده از نایلون یا کاغذ روغنی بپوشانید.
- قطر لواشک نباید خیلی زیاد و نه خیلی کم باشد. لواشک پس از خشک شدن نازک‌‌تر میشود، پس اگر قطر آن کم باشد، سفت و خشک خواهد شد. لواشک‌های ضخیم نیز به خوبی خشک نشده و پس از ۲ الی ۳ روز کپک می‌زنند؛ بنابراین توصیه میشود پوره میوه را به صورت لایه یکنواخت و صاف با ضخامت ۲ الی ۵ میلی‌متر در سینی پخش کنید.
- برای اینکه لواشک شما طعم خاص و خوشمزهتری داشته باشد، می‌توانید میوه‌های شیرین را با میوه‌های ترش ترکیب کنید.
- میزان شکر لواشک را می‌توانید با توجه به ذائقه خود تنظیم کنید. اگر به طعم‌های ملس علاقه دارید، مقدار شکر را افزایش دهید.
- برای خوشمزه‌تر شدن لواشک از چاشنی‌هایی همچون آبلیمو یا آبغوره طبیعی، رب انار، تمر هندی و نمک دریا استفاده کنید.
- برای شیرین‌شدن طعم لواشک علاوه بر شکر، می‌توانید از شیره انگور یا عسل نیز استفاده کنید.
- اگر به طعم ترشی خیلی علاقه دارید به میوهها آلوچه ترش و یا مقدار خیلی کمی اسید سیتریک اضافه کنید.
- استفاده از میوه‌های رنگ‌داری همچون آلبالو، تمشک، شاتوت و زغال‌اخته لواشک را بسیار خوش‌رنگ می‌کند.
- یکی از نکات مهم در طرز تهیه لواشک خانگی، نگهداری آن است. این لواشک‌ها برخلاف لواشک‌های صنعتی مواد نگهدارنده نداشته و ماندگاری کمتری دارند. پس از اینکه لواشک خشک شد آن را برش داده و در ظرف‌های دربسته یا پلاستیک فریزر نگهداری کنید. قرار دادن لواشک خانگی در یخچال، ماندگاری آن را بیشتر می‌کند.
- اگر برای تهیه لواشک از سیب و گلابی استفاده می‌کنید، ابتدا آن‌ها را پوست بگیرید تا لواشک بافت نرم‌تری داشته باشد.
سخن پایانی
لواشک یکی از خوشمزه‌ترین و محبوب‌ترین خوراکی‌هایی است که می‌توانید آن را در منزل تهیه کنید. یکی از مزیت‌های لواشک بهداشتی نسبت به لواشک صنعتی اطمینان از بهداشتی بودن آن است؛ چرا که تمام مراحل تهیه آن کاملاً تحت‌نظر شما انجام میشود و خیالتان بابت سالم بودن آن راحت است. در این مطلب طرز تهیه لواشک خانگی و نکاتی که به خوشمزه شدن آن کمک می‌کند، شرح داده شد. ترشی، شیرینی و ملس بودن این لواشک با افزودن چاشنی‌های متنوعی قابل‌تنظیم است. می‌توانید در هر موقع از سال با استفاده از میوه‌های فصل لواشک خانگی تهیه کنید و از طعم بی‌نظیر آن لذت ببرید.
سوالات متداول
لواشک خانگی را با چه میوه‌هایی می‌توان تهیه کرد؟
تقریباً با هر میوه‌ای می‌توان لواشک درست کرد؛ محبوب‌ترین‌ها شامل آلو، زردآلو، آلبالو، سیب، انار، کیوی، انبه، تمشک، خرمالو و حتی گوجه‌سبز هستند.
آیا می‌توان لواشک را بدون پخت تهیه کرد؟
برخی افراد پوره خام میوه را هم خشک می‌کنند، اما برای جلوگیری از کپک‌زدن و حفظ بهداشت، پخت ملایم توصیه میشود.
چرا لواشک کپک می‌زند و چطور از آن جلوگیری کنیم؟
کپک‌زدن معمولاً به‌دلیل رطوبت زیاد یا خشک نشدن کامل است. برای پیشگیری، پوره را کاملاً خشک کنید، در ظرف درب‌دار نگهداری کرده و در جای خشک و خنک قرار دهید.
آیا در تهیه لواشک خانگی از مواد نگهدارنده استفاده میشود؟
در تهیه لواشک خانگی معمولاً نیازی به مواد نگهدارنده نیست، اما رعایت بهداشت، خشک‌کردن کامل و بسته‌بندی مناسب برای ماندگاری بیشتر لازم و ضروری است.
لواشک خانگی چقدر ماندگاری دارد؟
اگر لواشک به‌خوبی خشک شده باشد و در شرایط مناسب نگهداری شود، می‌تواند بین ۶ ماه تا یک سال ماندگاری داشته باشد.
