تأثیرات آدامس
آدامس به‌عنوان یک تنقلات جویدنی، از گذشته بین عموم مردم پرطرفدار بوده و عضو جدانشدنی از عادت‌های غذایی آنها است. عده زیادی این محصول رایج را به دلیل طعم شیرین و حذف بوی نامطبوع دهان استفاده می‌کنند و معتقدند که جویدن آن می‌تواند بر تمیزی دندان‌ها و رایحه خوش دهان مؤثر باشد. اما آیا این دیدگاه درست است و ریشه علمی دارد؟
برخلاف دیدگاه مردم، این عادت نه‌تنها تأثیر مثبت بر سلامت دهان و دندان ندارد؛ بلکه می‌تواند آسیب‌زا نیز باشد. در ادامه همراه با برادران حسینی به بررسی مضرات آدامس و جایگزین‌های مناسب آن خواهیم پرداخت.
مضرات آدامس برای دهان و دندان
بسیاری از افراد علاقه‌مند به جویدن آدامس در طول روز هستند. برخی هم بر این باورند که با استفاده از آن می‌توانند از استرس خود کاسته و همچنین به‌سلامت دندان‌ها کمک کنند. اما این ماده جویدنی، نه تنها برای سلامت دهان و دندان مفید نیست، بلکه ضرر هم دارد. حال، چند مورد از مضرات را آدامس به اتفاق هم بررسی خواهیم کرد:
- پلاک‌های دندانی به دنبال مصرف بیش از حد آدامس
- تمایل به خوردن غذاهای مضر
- آسیب به مفاصل فک
- خطر مسمومیت با جیوه
- اسیدی شدن محیط دهان
- جابه‌جایی دندان‌ها
- کلسیم زدایی دندان‌ها
- خشکی دهان
- تغییر رنگ دندان و مشکلات مربوط به لثه
- تأثیر منفی بر لثه‌ها
پلاک‌های دندانی به دنبال مصرف بیش از حد آدامس
روی سطح دندان‌ها لایه‌نازکی از باکتری وجود دارد که پلاک نامیده می‌شود. هنگام جویدن آدامس‌های حاوی قند، باکتری‌های دهانی، اسید بیشتری را تولید می‌کنند. به‌این‌ترتیب، مسواک‌نزدن بلافاصله پس از جویدن آدامس، موجب نرم‌شدن مینای دندان توسط این اسیدها شده و آسیب جبران‌ناپذیری را به آن وارد خواهند کرد. این آسیب‌ها شامل ایجاد حفره و حساسیت‌های دندانی است. همچنین، به دلیل تاریک و مرطوب بودن دهان، این فرایند به‌سرعت صورت می‌گیرد.
تمایل به خوردن غذاهای مضر
طبق تحقیقات صورت‌گرفته کسانی که بیشتر آدامس می‌جوند، میل کمتری به میوه‌ها و سبزیجات و غذاهای سالم دارند و تمایل بیشتری برای مصرف غذاهای غیر سالم مانند فست‌فود و چیپس از خود نشان می‌دهند. خوردن همین غذاهای مضر نیز موجب پوسیدگی دندان‌ها خواهد شد.
آسیب به مفاصل فک
یکی دیگر از معایب جویدن مکرر آدامس در طولانی‌مدت، آسیب به مفاصل فک است. به‌این‌ترتیب که وقتی فقط با یک سمت از دهان در حال جویدن هستید، فعالیت متعادل ماهیچه‌ها برهم می‌خورد. برهم‌خوردن تعادل ماهیچه‌ها در بعضی موارد اختلال در مفاصل فک را به دنبال خواهد داشت.
به‌علاوه این عادت می‌تواند منجر به سندروم مفصل گیجگاهی و فکی شود. در این سندروم، درد فک در قسمت‌های عضلات مربوط به جویدن و مفاصل متصل میان جمجمه و فک پایینی بروز می‌یابد و ممکن است باعث ایجاد صداهایی هنگام باز و بسته کردن دهان شود. این مشکل در افرادی که روزانه برای کاهش استرس به مدت زیاد از آدامس استفاده می‌کنند، بیشتر به چشم می‌خورد.
خطر مسمومیت با جیوه
بسیاری از متخصصان معتقدند آدامس، جیوه موجود در دندان را آزاد می‌کند. ازاین‌رو مصرف بیش از حد آن را برای افرادی که دندان ترمیم شده دارند، مناسب نمی‌دانند. زمانی که دندان پرکرده به‌وسیله جیوه را دارید و آدامس می‌جوید، این جیوه آزادشده کم‌کم از طریق دهان وارد خون می‌شود. البته مقدار خیلی کمی از جیوه نمی‌تواند خطرآفرین باشد و بدن توانایی دفع آن را دارد اما مصرف زیاد از حد آن خطر مسمومیت را دنبال خواهد داشت و باید جدی گرفته شود.
اسیدی شدن محیط دهان
در ترکیبات آدامس اسیدهایی مثل اسیدسیتریک وجود دارد که باعث کاهش سطح PH پلاک دندان خواهد شد. ترشح این اسید همان‌طور که گفته شد باعث آسیب به مینای دندان شده و مواد معدنی آن را حذف می‌کند. احتمال این اتفاق در آدامس‌هایی که PH کمتر از ۵.۵دارند، بیشتر خواهد بود.
جابه‌جایی دندان‌ها
از دیگر مضرات آدامس، می‌توان به جابه‌جایی دندان‌ها نیز اشاره کرد. زمانی که به طور مکرر از آدامس استفاده می‌کنید، ممکن است دندان‌های آسیاب پایینی به عقب حرکت کنند و درعین‌حال دندان‌های آسیاب بالایی از هم فاصله بگیرند. این جابه‌جایی و تغییر شکل دندان‌ها ظاهر بدی به خود می‌گیرد که برای اصلاح آن باید از روش ارتودنسی استفاده کرد.
کلسیم زدایی دندان‌ها
شرکت‌های تولیدکننده این محصول برای کاهش اثرات ملین شیرین‌کننده‌های مصنوعی از شکر برای تولید آدامس استفاده می‌کنند. هنگام جویدن آدامس‌های شیرین، مینای دندان کلسیم زدایی شده و در طولانی‌مدت باعث حل‌شدن کلسیمی که در دندان وجود دارد خواهد شد. به‌این‌ترتیب باعث خرابی دندان و ایجاد سوراخ‌هایی روی آن می‌شود.
در این موقعیت شاید دست به انتخاب آدامس‌های بدون قند ببرید؛ اما باید بدانید کسانی که در طولانی‌مدت از این نوع محصول استفاده کرده‌اند نیز دچار پوسیدگی دندان می‌شوند. به دنبال این پوسیدگی، دندان‌ها در مواجهه با غذایی اسیدی یا نوشیدنی‌های گرم و سرد واکنش نشان خواهند داد.
خشکی دهان
بسیاری از مردم برای رفع خشکی دهان خود و بوی بد آن اقدام به جویدن آدامس می‌کنند. در نگاه اول شاید در کوتاه‌مدت مشکل را به‌ظاهر حل کند و این‌گونه به نظر برسد که این کار برای تولید بزاق کمک‌کننده است، اما این‌طور نیست. جویدن آن ابتدا بزاق بیشتری تولید می‌کند؛ ولی به‌مرور باعث تأثیر منفی بر عملکرد طبیعی غدد بزاقی شده و خشکی دهان را به دنبال دارد. این مشکل علاوه بر بوی ناخوشایند دهان، محیط مناسبی را برای شکل‌گیری و رشد باکتری‌های مضر ایجاد خواهد کرد.
تغییر رنگ دندان و مشکلات مربوط به لثه
از دیگر مشکلات استفاده زیاد از آدامس‌های طعم‌دار می‌توان به تغییر رنگ دندان‌ها و مشکلات مربوط به لثه اشاره کرد. در تولید این محصول از طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌های مصنوعی استفاده می‌شود که این ترکیبات موجب تغییر رنگ سفید دندان‌ها به رنگ زرد خواهد شد. همچنین با اثرات شیمیایی خود می‌تواند در برخی موارد باعث بروز واکنش‌های آلرژیک شود که خارش دهان و تورم لثه را به دنبال دارد.
تأثیر منفی بر لثه‌ها
شستشوی دندان‌ها و دهان بعد از جویدن آدامس ضروری است؛ زیرا اگر باقی‌مانده‌های آن به‌خوبی پاک نشود ممکن است ذرات غذا بین دندان‌ها گیر کند و تحریک لثه‌ها را در پی داشته باشد. به‌این‌ترتیب، التهابات مربوط به لثه ایجاد می‌شود. در نهایت ممکن است بیماری‌های حادتری مثل گینویویت یا پریودنتیت، فرد را درگیر کند. همچنین باکتری‌هایی که در لثه وجود دارد با مصرف آدامس رشد بیشتری می‌یابند و موجب پوسیدگی دندان خواهند شد.
آدامس‌های بدون قند
به آدامس‌هایی که کمتر از نیم‌گرم قند دارند، آدامس‌های بدون قند می‌گویند. شیرین‌کننده‌های مصنوعی آن مثل زایلیتول و سوربیتول نمی‌توانند موجب پوسیدگی دندان شوند. چون به‌وسیله باکتری‌ها در چرخه سوخت‌وساز قرار نمی‌گیرد، یا اگر این اتفاق بیفتد، به‌آرامی سوخت‌وساز خواهند شد. همچنین کالری آن نسبت به مورد قند دار، کمتر است. بسیاری از افراد این آدامس‌ها را جایگزین مناسبی برای آدامس‌های دیگر می دانند؛ اما نباید در استفاده از آن نیز زیاده‌روی کرد. زیرا مصرف بیش از حد این آدامس مشکلات گوارشی یا ناراحتی‌های معده را به دنبال خواهد داشت و باعث تضعیف سلامت عمومی بدن می‌شود.
آیا آدامس‌های بدون قند جایگزین مسواک و نخ دندان هستند؟
جویدن آدامس‌های بدون قند به‌مراتب بهتر از نوع قند دار است. زیرا باتوجه‌به ترکیبات آن، از ایجاد پلاک‌های دندان جلوگیری می‌کند. بسیاری از افراد این محصول را بعد از صرف غذا استفاده می‌کنند و بر این باور هستند که آدامسی که می‌جوند؛ چون شیرینی خیلی کمی دارد و چسبنده است، می‌تواند بقایای غذا را از دهان پاک کند. اما برخلاف انتظار، این روش به‌هیچ‌عنوان جایگزین مناسبی برای مسواک یا نخ دندان نیست. زیرا فقط همین یک جنبه مثبت را دارد و مضرات دیگر آن مثل مشکلات مربوط به فک باقی خواهد ماند. با این تفاسیر، برای تمیزکردن دندان‌ها فقط باید از روش‌های معمول استفاده کرد.
آیا جویدن آدامس بر کاهش استرس تأثیر مثبتی دارد؟
هیچ مدرک علمی‌ای تأثیر آدامس بر روی استرس را تأیید نمی‌کند. درحالی‌که بعضی از افراد معتقدند که جویدن آن به ایجاد تمرکز و پایین آمدن سطح استرسشان کمک می‌کند. اگر شما هم از این دسته افراد هستید که برای مدیریت استرس خود از آدامس استفاده می‌کنید توصیه می‌کنیم برای دستیابی به آرامش از راه‌های دیگری برای حل مشکل خود بهره بگیرید و به روان‌شناس مراجعه کنید. در غیر این صورت با این کار سلامت دهان و دندان خود را در معرض خطر قرار خواهید داد.
بهترین جایگزین‌ها برای آدامس
برای یافتن بهترین جایگزین باید به دنبال موادی باشیم که سالم بوده و ضرری نداشته باشند، درعین‌حال نیازهای مختلف را نیز برطرف سازند. بسیاری از افراد فقط برای رفع بوی بددهان از آدامس استفاده می‌کنند و از معایب آن بی‌خبر هستند. استفاده از چوب زنجبیل علاوه بر برطرف‌کردن بوی نامطبوع، نفس را نیز تازه می‌کند.
سقز یا شیره درخت بنه ماده‌ای طبیعی است و نوعی آدامس مفید شناخته می‌شود. همچنین به دلیل داشتن خاصیت کش‌آمدن در تولید آدامس نیز به کار می‌رود. به‌علاوه به تسریع هضم غذا کرده و اشتهاآور خواهد بود.
می‌توانید از میوه‌های خشک نیز استفاده کنید؛ زیرا علاوه بر داشتن طعم طبیعی، حس جویدن را هم می‌دهند. توصیه می‌کنیم به‌عنوان میان‌وعده به‌جای آدامس از آنها بهره بگیرید. همچنین، این میوه‌ها به دلیل دارابودن قند طبیعی توانایی تأمین انرژی بدن را خواهند داشت.
نتیجه‌گیری
در مطالب فوق به بررسی مضرات آدامس و تأثیرات آن بر روی سلامتی دهان و دندان پرداختیم. طبق نظر متخصصان این حوزه جویدن آدامس جز عادات غیرطبیعی بوده پیامدهای مضری برای بدن خواهد داشت. به‌علاوه این کار برای کسانی که اختلال گیجگاهی فکی هستند، اصلاً توصیه نمی‌شود. همچنین، فراموش نشود که این ماده به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای تمیزی و بهداشت دهان دندان باشد و باید روزی دو بار از مسواک و حداقل روزی یک‌بار از نخ دندان استفاده کرد. برای رفع بوی ناخوشایند دهان نیز، می‌توانید از دهان‌شویه‌ها نیز بهره ببرید.
