زعفران یا بهتر است بگوییم زرپران (در فارسی کهن به معنی گلی است که پرهایش مانند زر است) قدمتی 3500 ساله دارد و همیشه جزء گران ترین و با ارزش ترین مواد جهان بوده. این گیاه در ایران از دوران باستان همیشه قابل توجه و مورد علاقه مردم بوده و در جشن ها و بزم ها و اعیاد از آن استفاده می شده و آن قدر برایشان با ارزش بوده که برای  استقبال از بزرگان و زائران آن را پیشکش می کردند و این رسم همچنان نیز رواج دارد.

باستان شناسان در اینکه زعفران دقیقا ریشه ی کدام کشور است توافق نظر ندارند اما این گیاه بومی آسیای غربی است و اولین بار در یونان کشت شد. در حقیقت ایرانیان باستان علاوه بر اینکه آن را به یونان، روم و چین صادر کردند، طریقه ی کشت آن را نیز به آنها آموختند.

انواع زعفران

در ایران این گیاه ارزشمند به صورت های مختلفی تقسیم بندی می شود. یکی از اصطلاحاتی که از قدیم در ایران رواج داشته دخترپیچ است که درواقع شامل قسمت کلاله و خامه (قسمت سرخ و قسمت سفید یا زرد رنگ زعفران) می باشد و در انگلیسی به آن bunch یا دسته ای و یا red&white (سرخ و سفید) می گویند.

نوع دیگر آن که بعدا رواج یافت سرگل یا به اصطلاح سرقلم است که از نوع دسته ای آن تولید می شود که در حقیقت  قسمت زرد آن را قیچی کرده و بعد با استفاده از روش الکتریسیته ساکن جدا نموده و زعفران تمیز و کاملا قرمز به دست می آورند که در انگلیسی به آن All red یا کاملا قرمز می گویند.

یک تصور عام که در مورد زعفران وجود دارد این است که نوع دسته ای آن عطر بیشتری نسبت به سرگل دارد اما جالب است بدانید که براساس بررسی های انجام شده منشأ مواد مؤثر این گیاه یعنی کروسین،پیروکروسین و سافرانال و مخصوصا کروسین در قسمت زرد رنگ (کنج) آن نیست بلکه در کلاله آن است و درواقع مواد نام برده از قسمت کلاله به قسمت های دیگر گیاه انتقال می یابند.

در تقسیم بندی تجاری، زعفران بر اساس کیفیتش به صورت  زعفران درجه 1، 2 یا 3 درجه بندی شده و یا براساس حروف انگلیسی A، B یا C تقسیم می شود.

خواص دارویی زعفران

می توان به جرات گفت که زعفران دارویی برای جسم و درعین حال روح است زیرا علاوه بر اینکه عطر و طعم بهتری به غذا می بخشد تاثیر چشم گیری در سلامت جسمی و روحی ما دارد.

این گیاه ضد افسردگی و نشاط آور است. در حقیقت کروسین و سافرانال موجود در زعفران خاصیت ضد افسردگی داشته و در شرکت های دارویی از آن استفاده می کنند . همچنین مواد مذکور در زنان با عث کاهش علائم PMS یا سندروم پیش از قاعدگی می شود.

از دیگر خواص آن می توان به بهبود عملکرد دستگاه گوارش اشاره کرد. زعفران مدر بوده (ادرار آور) و برای شست و شوی کلیه ها و مثانه مفید است علاوه بر این باعث تسهیل در هضم غذا و رفع نفخ معده می شود.

همچنین به خون سازی و تسهیل گردش خون کمک می کند که یک نکته ی اساسی برای بیماران قلبی بوده و علاوه بر این به دلیل وجود آنتی اکسیدان ضد سرطان نیز هست.

وضعیت صادرات زعفران

90 درصد زعفران دنیا از ایران تامین می شود و در حال حاضر اسپانیا یکی از رقبای ایران محسوب می شود. اما نکته ی جالب ماجرا این است که با وجود اینکه اسپانیا تنها  یک تن ظرفیت تولید دارد اما در سال 93 حدود 100تن صادر کرده است. و در عین حال در سال 96 ایران حدود دویست تن به اسپانیا صادرات داشته. شاید تکه پازل گمشده در این ماجرا این باشد که ایران از لحاظ بسته بندی رضایت کشور های توسعه یافته را تامین نمی کند و کشور هایی مثل اسپانیا از این ضعف ایران استفاده کرده و زعفران ایران را با بسته بندی شکیل تر به کشورهای دیگر صادر می کنند اما با وجود برند هایی مثل برادران حسینی شاید بتوان در آینده امید بیشتری برای صادرات این ماده ی ارزشمند داشت.