شب یلدا در سال ۹۸ از غروب شنبه شب ۳۰ آذر ماه شروع شده و تا پاسی از شب ادامه خواهد داشت. البته با توجه به اینکه امسال شب یلدا در روز اول هفته است، خیلی از خانواده ها برای اینکه زمان بیشتری را بتوانند با یکدیگر بگذرانند جشن شب یلدای خود را در جمعه یا پنجشنبه شب برگزار می کنند.
معنی شب یلدا
شب یلدا به بلندترین شب سال معروف است البته یلدا واژه ای بیگانه است که استفاده از آن نادرست است، زیرا این شب آیینی است متعلق به ایرانیان و هزاران سال است که آنها این شب را جشن می گیرند، درست ترین واژه ای که برای این شب باید به کار برد شب “چلّه” است. شب یلدا در واقع از غروب آفتاب سی آذرماه در فصل پاییز شروع شده و تا طلوع آفتاب روز اول دی در فصل زمستان به طول می انجامد؛ شب چله از این رو شب چله نامیده می شود که به چهل روز اول زمستان “چله بزرگ” و به بیست روز دوم “چله کوچک” می گویند.
تاریخچه شب یلدا
شب یلدا یکی از قدیمی ترین و باستانی ترین سنت های ایرانیان است در زمان های گذشته کشاورزان فعالیت های خود را بر اساس گردش خورشید و تغییر فصول سال و بلندی و کوتاهی روزها انجام می دادند به مرور زمان متوجه شدند در بعضی از فصول سال روزها بلند تر و شب ها کوتاه تر می شود آنها طی گذشت سالیان به این نتیجه رسیدند در آخرین روز پاییز، کوتاه ترین روز و بلندترین شب سال را در پیش دارند و پس از آن روزها بلندتر شده و شب ها رو به کوتاهی می رود. از آنجایی که روز و روشنایی در باستان کهن نماد خیر و نیکی است از همین رو شب یلدا را شب زایش خورشید (مهر) می نامند.
رسم و رسوم های شب یلدا
شب یلدا برای ایرانیان شب مقدسی است، در این شب رسم و رسوماتی انجام می شود، خانواده های ایرانی دور یکدیگر جمع شده و سفره ای در آن پهن می شود و آن را با خشکبار، انار و هدوانه تزئین می کنند.
نماد هندوانه و انار در شب یلدا
هندوانه از میوه های محبوب ایرانی ها بوده و هست، ایرانیان معتقدند خوردن هندوانه در این شب آنها را از انواع بیماری ها مصون می دارد.
انار از میوه های اصلی در شب یلدا می باشد ایرانیان از زمان های گذشته انار را نماد خیر و برکت و باروری می دانستند این اعتقاد آنها به خاطر دانه های زیاد انار به وجود آمده است.
آجیل ها و تنقلات شب یلدا
در این شب در کنار تزئین هندوانه و میوه های دیگر، از آجیل هایی نظیر تخمه هندوانه، پسته، گردو، فندق، بادام زمینی، نخود برای تزئین سفره شب یلدا استفاده می شود. در کنار آجیل، از برگه زردآلو، انجیر خشک و چیپس میوه های مختلف استفاده می شود. استفاده از شیرینی های سنتی مانند باسلوق، باقلوا، پشمک و کیک در این شب به تازگی مرسوم شده است.
فال حافظ و شاهنامه خوانی بزرگان خانواده در این شب
گرفتن فال حافظ و خواندن شعرهای شاهنامه فردوسی یکی دیگر از رسم های ایرانیان در این شب است که از دیر باز میان آنها مرسوم بوده است. افراد با گفتن عبارت ” ای حافظ شیرازی تو کاشف هر رازی، بر ما نظر اندازی و …” به حضرت حافظ تفال می زنند و بزرگان فامیل فال را برای آنها می خوانند . این رسم از ایران باستان تا کنون ادامه داشته و هر سال در شب یلدا نو می شود.
شاهنامه خوانی یکی از رسم های به جا مانده در شب یلدا است که اگر با آواز مخصوص به خودش خوانده شود بسیار زیبا است.
شب یلدا برای زوج های جوان
شب یلدا یکی از شب های زیبا برای هر زوجی است در این شب به رسم ایرانیان باستان خانواده داماد به خانه عروس رفته و هدایایی به عروس تقدیم می کنند و خانواده عروس با سفره شب یلدا و شام از خانواده داماد پذیرایی می کنند. این رسم با توجه به تغییر موقعیت مکانی از یک شهر به شهر دیگر متفاوت است و بعضی از رسوم ها تغییر می کنند.
